Πώς μαθαίνουν τα παιδιά.

  Η διαδικασία της μάθησης είναι πολύπλοκη. Έχουν αναπτυχθεί θεωρίες, έχουν γίνει επιστημονικές μελέτες, έχουν δοκιμαστεί κατάλληλες  αλλά και ακατάλληλες πρακτικές, που όλες συγκλίνουν σε έναν κοινό παρονομαστή: Η μάθηση των παιδιών της προσχολικής ηλικίας επιτυγχάνεται μέσα από το παιχνίδι. Το παιχνίδι έχει πολλές μορφές και μέσω αυτού τα παιδιά μαθαίνουν, ανακαλύπτουν, εξερευνούν, πειραματίζονται, δοκιμάζουν και εξελίσσονται.

                                            

  Πολλές φορές οι γονείς θεωρούν ότι το παιχνίδι αποτελεί χάσιμο χρόνου για το παιδί τους, ότι του αποσπά την προσοχή από άλλες ίσως πιο εποικοδομητικές (γι'αυτούς) δραστηριότητες, ότι δεν του παρέχει χρόνο για ενασχόληση με το διάβασμα και ότι γενικά του "παίρνει τα μυαλά". 
  Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι μέσω του παιχνιδιού η γλωσσική ικανότητα του παιδιού εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, δεδομένου ότι οι εμπειρίες του πολλαπλασιάζονται ραγδαία και τα ενδιαφέροντά του επεκτείνονται και στα βιβλία, στον έντυπο λόγο και στην επικοινωνία. Με το παιχνίδι, το παιδί μαθαίνει κανόνες, κοινωνικοποιείται, δημιουργεί, ψάχνει, αντιλαμβάνεται συμπεριφορές, διώχνει τους φόβους του, παίρνει πρωτοβουλίες και λύνει προβλήματα.

                                          

  Κάποιες φορές το άγχος των γονέων για το παιχνίδι εμποδίζει τη φυσική ανάπτυξη και εξέλιξη των παιδιών.Χρειάζεται  όμως να δείξουν εμπιστοσύνη στη φυσική πορεία προς τη μάθηση.Όταν παίζουν μαζί με τα παιδιά τους να μην τους παρέχουν λεπτομερή καθοδήγηση στο παιχνίδι, γιατί έτσι δίνουν την εντύπωση στο παιδί ότι τα ξέρουν όλα και του στερούν με αυτό τον τρόπο την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής τους. Επίσης, δε χρειάζεται οι γονείς να αγοράζουν πολλά παιχνίδια στα παιδιά τους. Αυτό που χρειάζονται τα παιδιά είναι ο ποιοτικός χρόνος με λίγα παιχνίδια.Όταν τα παιδιά τους παίζουν εξωτερικά παιχνίδια και τύχει και διαπληκτιστούν με συμμαθητές ή άλλα παιδιά, οι γονείς (που τους έχει ζητηθεί να παρέμβουν) δεν πρέπει να γίνονται επιθετικοί προς τα άλλα παιδιά, αλλά να ακούνε όλες τις πλευρές και να αξιολογούν τη συμπεριφορά όλων των εμπλεκομένων στη διένεξη.
 Όσον αφορά τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά στο σπίτι, οι γονείς θα πρέπει να παρέχουν τον κατάλληλο χώρο για αυτή τη δραστηριότητα και να αφιερώνουν ποιοτικό χρόνο και να παίζουν με τα παιδιά τους.Σημαντική επίσης είναι η ενασχόληση με το παιχνίδι σε υπαίθριους χώρους, έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να έρχεται σε επαφή με τη φύση και το εξωτερικό περιβάλλον. Τέλος, τα παιδιά παίζουν πιο ανέμελα και ευχάριστα με τους γονείς τους όταν οι τελευταίοι αποποιούνται τη γονική τους ιδιότητα και προσποιούνται ότι είναι και αυτοί παιδιά.

Συμβουλές για σωστή χρήση των παιχνιδιών:

• Πριν πεταχθεί ένα παιχνίδι, σκεφτείτε μήπως ανακυκλώνεται ή μήπως μπορείτε να το χαρίσετε σε κάποια φιλανθρωπική οργάνωση.Ακόμα, μπορείτε να το δωρίσετε στο νηπιαγωγείο της γειτονιάς σας, καθώς πλέον τα σχολεία δεν έχουν πολλά κονδύλια για την αγορά παιχνιδιών.
• Η αποθήκευση των παιχνιδιών να γίνεται σε διαφανή κουτιά, για να μπορούν τα παιδιά να τα βρίσκουν, χωρίς να χρειάζεται να αδειάσουν ολόκληρο το κουτί.
• Να φροντίζετε να υπάρχει εναλλαγή ανάμεσα στα χρησιμοποιούμενα παιχνίδια.
• Πριν αγοράσετε κάτι από το κατάστημα παιχνιδιών, ενημερώστε εκ των προτέρων τα παιδιά σας για το τι πρόκειται να αγοράσετε, για να μπορέσετε έτσι να ελέγξετε τις παρορμήσεις και τις παρακλήσεις τους για περισσότερα ή και ακριβότερα παιχνίδια.

Νήπια και προνήπια, μαζί ή χωριστά στην τάξη;

           
Ένα μεγάλο άγχος που έχουν κατά κανόνα οι γονείς όταν στέλνουν τα παιδιά τους στο νηπιαγωγείο, είναι το αν θα είναι το παιδί τους στην τάξη μαζί με παιδιά της ίδιας ηλικίας με μικρότερα ή με μεγαλύτερα. Αυτό παρατηρείται περισσότερο στους γονείς των νηπίων και πολύ λιγότερο στους γονείς των προνηπίων. Δεν είναι λίγες οι φορές που γονείς νηπίων έρχονται και μου εκφράζουν τους φόβους τους ότι τα προνήπια μπορεί να κρατάνε πίσω τα νήπια στον γνωστικό αλλά και σε άλλους τομείς της ύλης του νηπιαγωγείου. Αυτό συμβαίνει γιατί οι γονείς των νηπίων ανησυχούν μήπως το παιδί τους δεν μάθει σωστά και γρήγορα τα γράμματα και τους αριθμούς, μήπως δεν προετοιμαστεί σωστά για το δημοτικό σχολείο λόγω του διαφορετικού ρυθμού ανάπτυξης των παιδιών. Ακόμα και στάσεις και συμπεριφορές που διδάσκονται στο νηπιαγωγείο, θεωρούν ότι θα έπρεπε να απευθύνονται στην ίδια ηλικιακή ομάδα, γιατί τα μικρότερα παιδιά δεν έχουν τον ίδιο βαθμό αντίληψης με τα μεγαλύτερα.Οι ίδιες όμως ανησυχίες σπάνια είχαν εκφραστεί από τους ίδιους γονείς όταν τα παιδιά τους ήταν στην ηλικία των προνηπίων. Και αυτό γιατί τότε δεν τους απασχολούσε η προετοιμασία των παιδιών για το δημοτικό σχολείο. Την άποψη αυτή έρχονται να ενισχύσουν και πολλά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, που δημιουργούν ξεχωριστά τμήματα νηπίων και προνηπίων στις εγκαταστάσεις τους. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να παραθέσω ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο που αντικατοπτρίζει την επίδραση της σύγχρονης εκπαίδευσης στην ανάπτυξη του παιδιού. 
 Σίγουρα όλες αυτές οι ανησυχίες δεν είναι αβάσιμες. Συμβαίνουν επειδή έχουμε μάθει να κατηγοριοποιούμε τα παιδιά σύμφωνα με την ηλικία τους και όχι σύμφωνα με κάποια άλλα χαρακτηριστικά τους, όπως είναι πχ ένα χόμπυ, μία κλίση ή ένα ιδιαίτερο χάρισμα, ανεξαρτήτου ηλικίας. Επίσης, είναι τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα μας η αντίληψη ότι ένα παιδί γίνεται  καλός μαθητής μόνο αν ξέρει να διαβάζει και να γράφει σωστά που γινόμαστε τυφλοί μπροστά σε οποιαδήποτε άλλη μορφή ανάπτυξης. Και αν όχι τυφλοί,είμαστε σίγουρα  πιο ελαστικοί. 
 Στο Δημόσιο Νηπιαγωγείο τα τμήματα των παιδιών αποτελούνται και από τις δύο ηλικιακές ομάδες.Αποτελούνται δηλαδή και από νήπια και από προνήπια. Λόγω της υποχρεωτικής φοίτησης των νηπίων,και λόγω έλλειψης αιθουσών, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί να "παραγκωνίζονται" τα προνήπια και να παραπέμπονται σε παιδικούς σταθμούς. Στα περισσότερα τμήματα δηλαδή μπορεί να συναντήσουμε 3 με 4 προνήπια σε μία τάξη των 25 παιδιών. Παλαιότερα η αναλογία ήταν περίπου μισά νήπια και μισά προνήπια για κάθε τάξη. Αυτό συνέβαινε είτε γιατί οι γονείς δεν έστελναν τα παιδιά στο νηπιαγωγείο και ξεκινούσαν την εκπαίδευσή τους από την πρώτη δημοτικού, είτε επειδή πολλοί τα έστελναν σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια,οπότε υπήρχαν περισσότερες θέσεις για τα προνήπια.
 Επανερχόμαστε λοιπόν στο θέμα της συνύπαρξης των δύο ηλικιακών ομάδων στην τάξη του νηπιαγωγείου. Σκοπός του Νηπιαγωγείου, σύμφωνα με το άρθρο 3 του Νόμου 1566/85 «Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις» είναι να βοηθήσει τα νήπια να αναπτυχθούν σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά και κοινωνικά, μέσα στα πλαίσια που ορίζει ο ευρύτερος σκοπός της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Πάνω σε αυτό το σκοπό είναι βασισμένη η δράση όλων των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων που κάνουμε στο νηπιαγωγείο. Δεν είναι δηλαδή μόνο η προετοιμασία των παιδιών για το Δημοτικό σχολείο αλλά η ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών που θα τα βοηθήσει να ενταχθούν ομαλά στο κοινωνικό γίγνεσθαι.Το Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου το οποίο είναι βασισμένο στη δομητική προσέγγιση της γνώσης βοηθάει τα παιδιά να επιτύχουν την ολόπλευρη ανάπτυξή τους. Σύμφωνα με τον Piaget τα παιδιά με τη βοήθεια των συνομηλίκων,οικοδομούν τη γνώση διερευνώντας τις ήδη αποκτηθείσες γνώσεις τους, τις οποίες και  διευρύνουν με τη βοήθεια είτε μεγαλύτερων παιδιών είτε των ενηλίκων.Επομένως, μέσα στην τάξη του νηπιαγωγείου τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να συνεργαστούν, να ανταλλάξουν ιδέες, να αλληλεπιδράσουν. Τα μεγάλα παιδιά συνεργάζονται και βοηθούν τα μικρότερα σε διάφορες δραστηριότητες, τα προστατεύουν, και παίζουν μαζί τους ισότιμα. Τα μικρότερα παιδιά βοηθούν τα μεγάλα στο να αναπτύξουν συναισθήματα ευθύνης, ενσυναίσθησης, ισοτιμίας και βαθιάς φιλίας.Αναπτύσσεται επίσης σε μεγάλο βαθμό η συναισθηματική τους νοημοσύνη. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται φαινόμενα όπως αυτό του σχολικού εκφοβισμού (bullying) ή της περιθωριοποίησης κάποιων μαθητών.
 Ίσως κάποιες φορές να φαίνεται ότι στα μικρότερα παιδιά γίνονται κάποιες περαιτέρω παραχωρήσεις σε βάρος των μεγαλυτέρων. Αυτό ωστόσο δεν ισχύει, αλλά και αν κάποιες φορές συμβεί, γίνεται πάντα σε συνδυασμό των δυνατοτήτων που έχουν αμφότερα. Είναι και για τις εκπαιδευτικούς μία πρόκληση όλη αυτή η διαδικασία, γιατί ψάχνουν να βρουν εποικοδομητικούς τρόπους συνεργασίας και συνύπαρξης των δύο ηλικιακών ομάδων,πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολο. Το σίγουρο πάντως είναι πώς ό, τι γίνεται, γίνεται πάντα με γνώμονα την ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών αλλά και την κοινωνικοσυναισθηματική τους ωρίμανση.