Διαθεματική προσέγγιση: "Τα Ζώα των πάγων", Μέρος Δ' (Περιβάλλον και εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη)

Το θέμα "Τα ζώα που ζουν στους πάγους" ενδείκνυται για να υιοθετήσουν τα παιδιά στάσεις και συμπεριφορές που βοηθούν στην προστασία του περιβάλλοντος και κατ'επέκταση στην προστασία του ζωικού βασιλείου και των ζώων που τείνουν να εξαφανιστούν.

Οι στόχοι που θέτουμε γι΄αυτή την ενότητα είναι οι παρακάτω:

• Τα παιδιά να κατανοήσουν το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη και τις συνέπειες που έχει στη ζωή των ζώων.
• Να πειραματιστούν και να βρουν λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου.
• Να υιοθετήσουν στάσεις και συμπεριφορές που βοηθούν στην αποτροπή της υπερθέρμανσης του πλανήτη και να κατανοήσουν ότι οι συμπεριφορές αυτές έχουν αντίκτυπο όχι μόνο στους ίδιους αλλά και σε όλα τα έμβια όντα.

Οι δραστηριότητες που θα μας βοηθήσουν να υλοποιήσουμε τους στόχους μας είναι οι εξής:

1. Τα παιδιά παρακολουθούν στο διαδίκτυο ντοκιμαντέρ με το λιώσιμο των πάγων. Κάποιες χρήσιμες ιστοσελίδες για τις πολικές αρκούδες θα βρείτε εδώ και εδώ.Γίνεται συζήτηση στην τάξη για τα συναισθήματα που μας προκαλεί το φαινόμενο αυτό. Με κατάλληλες ερωτήσεις καθοδηγούμε τα παιδιά ώστε να σκεφτούν ποιες είναι οι επιπτώσεις στη ζωή των ζώων.

2. Κάνουμε πειράματα στην τάξη. Χρησιμοποιούμε ένα μεγάλο κομμάτι πάγου και το λιώνουμε με τη βοήθεια ενός στεγνωτήρα μαλλιών. (Εννοείται ότι παίρνουμε τις απαραίτητες προφυλάξεις για την αποφυγή μιας ενδεχόμενης ηλεκτροπληξίας). Τα παιδιά παρατηρούν πόσο γρήγορα λιώνει ο πάγος. Τοποθετούμε ένα ζωάκι επάνω στον πάγο και προκαλούμε τα παιδιά να μαντέψουν τι θα απογίνει στη συνέχεια. Ψάχνουμε να βρούμε με ποιους τρόπους ο άνθρωπος συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη και πώς μπορούμε εμείς όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά να την αποτρέψουμε.

3. Παίζουμε παιχνίδια ρόλων, όπου κάποια παιδιά παριστάνουν τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν αλόγιστα χημικά φάρμακα, κλιματιστικά, αυτοκίνητα που ρυπαίνουν και που δημιουργούν ολοένα και περισσότερα εργοστάσια που θερμαίνουν την ατμόσφαιρα, και κάποια παιδιά παριστάνουν τα ζώα στους πάγους που ψάχνουν να βρουν την τροφή τους σε μέρη αφιλόξενα γι'αυτά. Ένα ακόμη παιχνίδι ρόλων έχει να κάνει με το παράνομο κυνήγι αυτών των ζώων και των μικρών τους από τον άνθρωπο για εμπορικούς σκοπούς. Συνοδεύουμε με την κατάλληλη μουσική για να προσδώσουμε τη δραματικότητα που αρμόζει στην περίσταση.

Διαθεματική προσέγγιση : "Τα ζώα των πάγων" Μέρος Γ' (Τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών Τ.Π.Ε.)

 Συνεχίζουμε τη διερεύνηση του θέματος "Τα ζώα των πάγων" με δραστηριότητες που χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών.Οι ΤΠΕ βοηθούν να υλοποιήσουμε τους στόχους μας σε όλες τις μαθησιακές περιοχές του προγράμματος, είναι δηλαδή πολύτιμοι βοηθοί στον τομέα των μαθηματικών , της γλώσσας, των εικαστικών, των φυσικών επιστημών. Ενδεικτικά κάποιοι από τους στόχους που θέτουμε στη διδασκαλία με τη χρήση των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών είναι οι εξής :

• Τα παιδιά να επικοινωνούν και να συνεργάζονται με χρήση του διαδικτύου.
• Να αλληλεπιδρούν και να συνεργάζονται για την παραγωγή κοινού έργου.
• Να μπορούν να πληροφορούνται με εκπαιδευτικά λογισμικά κλειστού τύπου και υπερμεσικά λογισμικά.
• Να διαχειρίζονται την πληροφορία και να εκφράζονται με λογισμικό γενικής χρήσης.
• Να διερευνούν , να πειραματίζονται και να ανακαλύπτουν τη γνώση με λογισμικά ανοιχτού τύπου.
• Να δημιουργούν μοτίβα και μετασχηματισμούς με λογισμικό.

Οι δραστηριότητες που επιλέξαμε για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι οι εξής:

1.Τα παιδιά ζωγραφίζουν τα ζώα των πάγων και τη ζωή τους. Με τη βοήθεια του scanner του σχολείου μας, ανεβάζουμε στον Η/Υ τα έργα τους και τα στέλνουμε με e-mail στο γειτονικό νηπιαγωγείο. Έχει προηγηθεί συνεργασία με το συγκεκριμένο νηπιαγωγείο, όπου τα παιδιά γνωρίζονται μεταξύ τους και έχουν συνομιλήσει μέσω του Skype. Γνωρίζουν τις δυνατότητες που μας παρέχει το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Όλοι μαζί αποφασίζουμε και για το γράμμα που θα συνοδέψει τις ζωγραφιές μας. 

2. Παρακολουθούμε στο YouTube το "Ταξίδι στους Πάγους" και τα παιδιά συζητούν για τις εντυπώσεις τους από το βίντεο.

3. Χρησιμοποιούμε το Google Earth για να ταξιδέψουμε στους Πόλους και να δούμε από κοντά τα παγωμένα τοπία.

4. Ψάχνουν πληροφορίες για τα ζώα των πάγων χρησιμοποιώντας τη μηχανή αναζήτησης (Google).

5. Δημιουργούν κουίζ με ψηφιακές φωτογραφίες και ήχο στο Photo Story 3 με τίτλο "Μάντεψε ποιος". Κάθε σελίδα του κουίζ δίνει ένα στοιχείο (π.χ. πρώτη φωτογραφία από το πόδι μιας πολικής αρκούδας με τη λεζάντα "είναι άσπρο", δεύτερη φωτογραφία με πάγους με τη λεζάντα "πέφτει σε χειμερία νάρκη" κλπ).

6.Δημιουργούν το δικό τους κινούμενο σχέδιο για τους πιγκουίνους με τη βοήθεια του προγράμματος Animatron από εδώ. 

7. Χρησιμοποιούν διάφορες σφραγίδες στο πρόγραμμα Tux Paint για να φτιάξουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα.

Διαθεματική προσέγγιση: Τα ζώα των πάγων, Μέρος Β' (Φυσικές επιστήμες).

Στο δεύτερο μέρος της διαθεματικής προσέγγισης του θέματος "Τα ζώα των πάγων" εξετάζουμε και πραγματοποιούμε δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με την έννοια των φυσικών επιστημών στις ενότητες "Ζωντανοί Οργανισμοί" και "Έννοιες και φαινόμενα από το φυσικό κόσμο".

Οι στόχοι που θέτουμε έχουν ως εξής: Επιδιώκουμε

• Τα παιδιά να εκφράζουν τις ιδέες τους για απλά φυσικά φαινόμενα και να τις διαπραγματεύονται με τους άλλους.
• Να αναγνωρίζουν και να προσδιορίζουν την επίδραση που έχουν τα καιρικά φαινόμενα στο περιβάλλον στη ζωή των έμβιων όντων.
• Να αναγνωρίσουν την ανεπάρκεια ορισμένων ιδεών τους σε σχέση με απλά φυσικά φαινόμενα και να υιοθετήσουν τις διαπιστώσεις αυτές ως ερωτήματα προς διερεύνηση.
• Να αρχίσουν να διακρίνουν τις τρεις φυσικές καταστάσεις των υλικών (ρευστό, αέριο, στερεό)
• Να διερευνήσουν τις σχέσεις αλληλεξάρτησης ανάμεσα στους ζωντανούς οργανισμούς και στο περιβάλλον στο οποίο ζουν.

Δραστηριότητες:
1. Γίνεται συζήτηση στην τάξη για τη ζωή στους πάγους. Ποια ζώα από αυτά που ζουν εκεί πέφτουν σε χειμερία νάρκη και ποια όχι. Πώς βρίσκουν την τροφή τους και πώς επηρεάζονται από το χιόνι. Πώς επιβιώνουν στο κρύο, στις χιονοθύελλες, στο σπάσιμο και λιώσιμο των πάγων. Γίνονται ερωτήσεις ανοιχτού τύπου και δημιουργούνται καταστάσεις προβληματισμού όπως τι θα γινόταν αν έλιωναν τελείως όλοι οι πάγοι της γης. Ψάχνουμε μαζί με τα παιδιά τις απαντήσεις στο διαδίκτυο ή σε βιβλία. Μία ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα με πληροφορίες για τα ζώα των πάγων μπορείτε να βρείτε εδώ.

2. Κάνουμε πειράματα με το νερό. Το βάζουμε σε διάφορα σχήματα (πιάτο, ποτήρι, μπουκάλι) και το παγώνουμε στην κατάψυξη. Παρατηρούμε πώς αλλάζει μορφή. Τοποθετούμε ένα πλαστικό ζωάκι επάνω στον πάγο και τον αφήνουμε να λιώσει. Παρατηρούμε τι θα γίνει, προσπαθούμε να δώσουμε λύσεις για την επιβίωσή του. Μπαίνουμε στη θέση του, τι θα κάναμε αν απειλούμασταν κατά αυτόν τον τρόπο; Σκέφτονται τα ζώα όπως οι άνθρωποι; Μπορούν να βοηθήσουν το ένα το άλλο; Τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι;
3. Δείχνουμε στα παιδιά βίντεο από το λιώσιμο των πάγων και τους ζητάμε να μας εκφράσουν τα συναισθήματα που τους γεννώνται.Συγκρίνουμε με τα ζώα που ζουν σε άλλες περιοχές του πλανήτη. 
4. Τους ζητάμε να απεικονίσουν στο χαρτί τα συναισθήματά τους για τα ζώα που κινδυνεύουν από το λιώσιμο των πάγων.

Διαθεματική προσέγγιση : "Τα ζώα των πάγων" Μέρος Α' (Προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη.)

 Ένα προσφιλές θέμα για τα παιδιά που προσεγγίζουμε σχεδόν κάθε χρόνο είναι τα ζώα που ζουν στους πάγους. Όλο και προκύπτει με κάποιον τρόπο στην τάξη. Είτε κάποιο παιδί θα φέρει ένα βιβλίο σχετικό με αυτά τα ζώα, είτε θα δουν κάποια εκπομπή στην τηλεόραση και θα θέλουν να τη συζητήσουμε στην τάξη, είτε μπορεί να ξεκινήσει από την παιδαγωγό.
 Φέτος, το θέμα εμφανίστηκε στην τάξη μας, όταν ένα παιδί έφερε στο σχολείο έναν χάρτινο πιγκουίνο που είχε κατασκευάσει το μεγαλύτερο αδερφάκι του στο δικό του σχολείο. "Κυρία, μπορούμε να φτιάξουμε κι εμείς πιγκουίνους;" είπε. Κάπως έτσι λοιπόν ξεκινήσαμε. 
 Έγινε μία αναγνωριστική δραστηριότητα, όπου η παιδαγωγός έκανε διάφορες ερωτήσεις για να καταλάβει τι γνωρίζουν τα παιδιά για το θέμα και τι θα ήθελαν ακόμη να μάθουν. Στη δραστηριότητα αυτή δημιουργήθηκε ένα ιστόγραμμα με τις ιδέες και τις ερωτήσεις των παιδιών και με τις δραστηριότητες που θα ήθελαν να υλοποιήσουν. 
 Οι παρακάτω δραστηριότητες δεν πραγματοποιήθηκαν με αυτή τη σειρά, αλλά παρουσιάζονται έτσι για λόγους οργάνωσης της συγγραφής του προγράμματος. 
 Η παιδαγωγός έθεσε τους στόχους της και τους συνέδεσε με το θέμα και τις μαθησιακές περιοχές.

 Προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη

Στόχοι:
 Τα παιδιά να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως ένα άτομο ξεχωριστό με ιδιαίτερες ικανότητες και αξία.
 Να λειτουργούν με σχετική αυτονομία.
 Να αποδέχονται τα συναισθήματά τους και να ελέγχουν τον τρόπο έκφρασής τους.
 Να αντιμετωπίζουν δυσκολίες και να επιλύουν συγκρούσεις.
 Να σέβονται τους άλλους και τους κανόνες της ομάδας.
 Να  αντιλαμβάνονται και να κατανοούν τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων.
 Να επικοινωνούν και να συνεργάζονται με τους άλλους.

Δραστηριότητες

1.Παίζουμε το παιχνίδι "Αν ήμουν". Κατασκευάζουμε μάσκες με τα παιδιά που απεικονίζουν ζώα όπως πολική αρκούδα, πιγκουίνο, φώκια, λευκή κουκουβάγια,πολική αλεπού και πολικό λύκο. Το κάθε παιδί φοράει μία μάσκα (όποια του αρέσει) και παίρνοντας το λόγο διηγείται στην ομάδα τι θα έκανε αν ήταν αυτό το ζώο.Τι θα έλεγε στους ανθρώπους, τι θα έλεγε στα άλλα ζώα, τι θα ήταν αυτό που θα του άρεσε περισσότερο, και αν θα υπήρχε κάτι που θα το ενοχλούσε. (θετική αυτοεκτίμηση)

2. Γίνεται συζήτηση στην τάξη για το κυνήγι των ζώων αυτών από τους ανθρώπους. Από ποιους ανθρώπους, για ποιο λόγο, ποιες είναι οι συνέπειες αυτών των πράξεων και τι συναισθήματα μας δημιουργούν. Δείχνουμε τις ανάλογες εικόνες και βοηθάμε τα παιδιά να προβληματιστούν.Δείχνουμε εικόνες από το λιώσιμο των πάγων και ρωτάμε "τι θα συμβεί αν..." (λιώσουν οι πάγοι, εξαφανιστούν τα ζώα, τελειώσει η τροφή τους κλπ) (προσωπική ενδυνάμωση)

3. Ζωγραφίζουμε τα συναισθήματά μας και τις συμπεριφορές των ανθρώπων απέναντι στα ζώα. Ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν πώς θα ήθελαν να συμπεριφέρονται οι άνθρωποι απέναντι στα ζώα αυτά. (αυτορύθμιση)

4.Παίζουμε παιχνίδι ρόλων, όπου τα παιδιά φορώντας τις μάσκες που κατασκεύασαν μιμούνται τη ζωή των πολικών ζώων. Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες και συνοδεύουμε με κατάλληλη μουσική, γιατί τα βοηθάει να ταξιδέψουν και να ακολουθήσουν καλύτερα τους κανόνες του παιχνιδιού, πχ τώρα τα ζώα κοιμούνται, κοιμίζουν τα μικρά τους, κυνηγούν τα θηράματα τους, ψάχνουν για τροφή κλπ. (αυτορύθμιση).

5. Δημιουργούμε καταστάσεις προβληματισμού, λέγοντας στα παιδιά μία ιστορία όπου δύο ζώα μαλώνουν μεταξύ τους. Ζητάμε από τα παιδιά να βρουν τρόπους αντιμετώπισης της φιλονικίας. (κοινωνικές δεξιότητες, επίλυση συγκρούσεων).

Βιβλιοπροτάσεις : "Ο Ρένος και η ορχήστρα" Magali Le Huche

  "Ο Ρένος και η ορχήστρα" είναι ένα βιβλίο όπου με έναν πολύ απλό τρόπο τα παιδιά μπορούν να μάθουν πώς ηχούν τα όργανα της ορχήστρας. Πατούν με τα χέρια τους τα αντίστοιχα εικονίδια που υπάρχουν στις σελίδες και ως δια μαγείας ακούν τον ήχο του πιάνου, του βιολιού, του κλαρινέτου, του κοντραμπάσο, του πίκολο και άλλων μουσικών οργάνων.

 Η μουσική επένδυση είναι εκπληκτική καθώς έχουν επιλεχθεί κομμάτια από το "Καρναβάλι των ζώων" του Saint-Saens. Η ιστορία του βιβλίου αφορά σε μία συναυλία που γίνεται στο δάσος όπου παίρνουν μέρος όλα τα ζωάκια. Αυτά είναι και οι εκτελεστές των μουσικών οργάνων και ο Ρένος ενθουσιασμένος γνωρίζει έναν έναν τους μουσικούς...

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Βιβλιοπροτάσεις : "Το μονοπάτι του Σοφού" Aleix Cabrera

     "Το μονοπάτι του Σοφού" βασίζεται στην Πρώτη Αρχή της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Παιδιού, σύμφωνα με την οποία κάθε παιδί πρέπει να απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα χωρίς την παραμικρή διάκριση.
 Τρία παιδιά από τρία διαφορετικά χωριά κατευθύνονται προς τον Ναό του Σοφού για να γίνουν μαθητές του. Ο Σοφός θα επιλέξει μόνο ένα παιδί, κι έτσι τα τρία παιδιά ανταγωνίζονται για να τον εντυπωσιάσουν. Στο δρόμο για το Ναό τα παιδιά αντιλαμβάνονται  πως ο καθένας μόνος του είναι δύσκολο να τα καταφέρει, και αποφασίζουν να συνεργαστούν. Όταν φτάνουν στο Ναό του Σοφού τα περιμένει μία μεγάλη έκπληξη...
  Το βιβλίο είναι κατάλληλο για παιδιά από 5 ετών και εκθειάζει με απλό και κατανοητό τρόπο την αξία της συνεργασίας και της ομαδικότητας. Καταδικάζει την αντιπαλότητα και τον στείρο ανταγωνισμό και βοηθά τους μικρούς μας φίλους να καταλάβουν ότι ο καθένας έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του που τον κάνουν μοναδικό και ότι όλοι θα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα στη γνώση.

Κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.